muhabir
Afganistan’da Taliban’ın 2021’de iktidarı ele geçirmesi, kadınların ve kız çocuklarının hayatını kökten değiştirdi. 12 yaş üstü kızların okullara erişimi yasaklanırken, kadınların çoğu meslekten men edildi. Başkent Kabil’deki dar, havasız atölyelerde yüzlerce kadın ve genç kız, halı dokuyarak hayatta kalmaya çalışıyor. 19 yaşındaki Salehe Hassani, BBC’ye verdiği röportajda “Eğitim şansımız elimizden alındı. Koşullar bizi bu atölyelere hapsetti.” diyerek yaşadıkları çaresizliği özetledi.
HALI DOKUMA KADINLARIN SON SIĞINAĞI
Taliban yönetiminin getirdiği kısıtlamalar ve ekonomik çöküş, kadınları halı dokumacılığı gibi sınırlı iş kollarına yöneltti. Birleşmiş Milletler verilerine göre, Afganistan’da 1.2 ila 1.5 milyon kişi halı üretimiyle geçiniyor ve bu sektörün çalışanlarının %90’ı kadınlardan oluşuyor. Ancak bu iş, kadınlara yalnızca yoksulluk sınırında bir yaşam sunuyor. Günde 10-12 saat çalışarak bir metrekare halıyı bir ayda tamamlayan kadınlar, ortalama 27 dolar kazanıyor; bu, günlük 1 dolardan az bir gelir demek.
HALI İHRACATI ARTIYOR AMA KADINLAR HÂLÂ YOKSUL
Afganistan Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 2024 verilerine göre, yılın ilk altı ayında 2.4 milyon kilogram halı ihraç edilerek 8.7 milyon dolar gelir elde edildi. Halılar, Pakistan, Hindistan, ABD, Avusturya, Türkiye, Çin, Fransa ve Rusya gibi ülkelere gönderiliyor. Ancak bu ihracat patlaması, çalışan kadınların cebine yansımıyor. BBC’ye konuşan işçiler, Kazakistan’a 18 bin dolara satılan bir halıdan kendilerine hiçbir ödeme yapılmadığını aktardı. İç pazarda ise halıların metrekare fiyatı 100-150 dolar arasında değişiyor.
ATÖLYELERDE ÇALIŞMA KOŞULLARI VE UMUT IŞIKLARI
Elmak Baft şirketinin yöneticisi Nisar Ahmad Hassieni, Taliban sonrası kadınlara destek olmak için üç atölye kurduklarını belirtti. İşçilere metrekare başına 39-42 dolar ödendiğini, sekiz saatlik mesailerle iki haftada bir maaş aldıklarını söyledi. Şirketin halılarının %50-60’ı Pakistan’a, kalanı ise diğer ülkelere ihraç ediliyor. Ancak bu çaba, kadınların genel durumunu iyileştirmek için yeterli olmuyor. Yine de bazı kadınlar direniyor: Salehe Hassani, okullar kapalı olsa da üç yıldır kendi başına İngilizce öğreniyor ve bir gün doktor olup Afganistan’ın en iyi hastanesini kurmayı hayal ediyor.
TALİBAN’IN EĞİTİM VAADİ SÖZDE KALDI
Taliban, kızların “İslami değerlere uygun bir müfredat” ile eğitime dönebileceğini iddia ediyor, ancak bu konuda somut bir adım atılmış değil. UNESCO’nun 2023 raporuna göre, Afganistan’da 1.1 milyon kız çocuğu ortaokul ve lise eğitiminden mahrum. Kadınların iş gücüne katılım oranı, 2020’de %19 iken, Taliban yönetiminde %5’in altına düştü. X platformunda, Afgan kadınların mücadelesine destek mesajları paylaşılırken, uluslararası toplumdan Taliban’a daha fazla baskı yapılması gerektiği vurgulanıyor.
Kaynak: Yeniçağ
